Driespenen voorkomen (1)
4 juni 2020
Het gebeurt wel vaker dat een vaars afkalft met een kwartier waar geen melk uitkomt. In dat geval spreken we over een “blind” kwartier. Soms gaat het om een aangeboren afwijking, maar meestal wordt een vaars of koe pas op latere leeftijd driespeen.
Aantal gevallen
Het voorkomen van driespenen verschilt nogal tussen bedrijven. In een recente studie op Vlaamse melkveebedrijven met klassieke melkinstallatie bleken 3,5% van de koeien een blind kwartier te hebben [1]. Op melkrobotbedrijven ligt dit percentage vaak een stuk hoger. Een studie op 18 Deense melkrobotbedrijven [2] toont aan dat het gemiddelde aantal driespenen in de eerste 6 maanden na omschakeling stijgt van 7% naar 12,5%. In bijna de helft van de gevallen zou een uierontsteking tijdens de lactatie de oorzaak zijn [3]. Wanneer de melkbeurt meermaals achter elkaar op hetzelfde kwartier mislukt (bv. door aftrappen), kan het kwartier op termijn ook droogvallen.
Melkproductieverlies?
Onderzoekers stelden vast dat koeien die geboren worden met een blind kwartier tijdens de lactatie 558 kg minder melk (-16%) produceren dan hun soortgenoten met 4 productieve kwartieren. Dit was echter niet zozeer te wijten aan een productieverlies, maar wel aan het feit dat driespenen sneller afgevoerd worden. Als men corrigeerde voor de vervroegde afvoer, bleek het uiteindelijke melkverlies beperkt te zijn tot slechts 59 kg (-1.7%) per lactatie. De dieren die geboren worden als driespeen zijn dus in staat om de melkproductie in grote mate te compenseren [4].
Afvoeren
Terwijl het voor een veehouder lastiger is om een driespeen te melken, heeft de melkrobot daar weinig problemen mee. Met een robot kunnen de kwartieren immers individueel gemolken worden. Het verklaart misschien ook voor een stuk waarom er meer driespenen op melkrobotbedrijven teruggevonden worden: ze worden minder snel opgeruimd omdat de koeien alsnog makkelijk te melken zijn [3]. De veehouder kan in de robotsoftware aanvinken of de koe een driespeen is, zodat de robot niet langer een speenbeker op het aangetaste kwartier probeert aan te sluiten.
Bronnen
[1] Z. Lipkens, S. Piepers, A. De Visscher, S. De Vliegher (2019) Evaluation of test-day milk somatic cell count information to predict intramammary infection with major pathogens in dairy cattle at drying off. Journal of Dairy Science; Vol 102 (5), p4309-4321.
[2] Bennedsgaard TW, Pedersen LH. (2005) Development of udder health after introduction of automatic milking using milk yield recording and veterinary treatments as source. Dan Instit Agr Sci Internal report no. 230: 13-18.
[3] Bennedsgaard, T.W., Rasmussen, M.D. and Bjerring, M. (2004) Blind quarters in automatic milking systems-causes and consequences. Automatic Milking – A better understanding: 168-169.
[4] Duraes, M.C., Wilcox, C.J., Head, H.H. and Van Horn, H.H.(1982) Frequency and effects on production of blind quarters in first lactation dairy cows. Journal of Dairy Science, 65(9), 1804-1807.